Å padle inn i store elvejuv, er for meg eit verkeleg eventyr. I ei verd som har dyrka det tilrettelagde og føreseielege, er elvejuva ein uvanleg stad der du kjenner at du er eit sårbart og utforskande menneske. Sterke kjensler får tak på deg i det du flyt inn mellom tunge fjellveggar og seier frå deg alle returmulegheiter. Første gong du padlar eit nytt elvejuv, kan du kjenne den fulle intensiteten i opplevinga. Du har gjort førebuingar, men du har ikkje kjent elva på kroppen eller verkeleg sett storleiken på formasjonane før no. Alle inntrykk er nye, heile deg er på vakt og open for det som møter deg.
Blakkåga hadde vore ein draum og eit eventyr i hovudet mitt heilt sidan eg padla Glomåga, ei parallell elv i Svartisen Nasjonalpark. Me var sju gode vener som flaut ned Glomåga, tok vare på kvarandre gjennom juva og såg på stjernene før me sovna i sumarnatta. Ved slutten på elva sa Ron til meg: «you know, just over the mountains here there is a parallel river with a trail along it. And I don’t know of anyone that has paddled it». Førstegongspadlingar av slike perler, heng svært høgt hjå erfarne padlarar. Ein kan le av det, men turen ned Glomåga var også eit lite kappløp om å verte lag nummmer to til å fullføre denne elva. Me byrja padleturen som andre lag på denne elva. Me fullførte som lag nummer tre. Tanken på at me no kunne verte først ned Blakkåga, fekk pulsen min opp kvar gong eg tenkte på denne elva.
Les også: Norges lille Grønland
To sumrar seinare kjende nok både Ron og eg på at tida var komen. Eg sat i campingstolen min ved Sjoa etter nok ein elvepadlefestival ein dag i juli, og overbeviste min evige padlepartnar, Julian, om å køyre nordover i to dagar for å padle denne perla. Eg visste at Ron allereie var i området ved Blakkåga, og eg visste kva han var gira på. Han er også ein mann som ikkje er redd for å legge ut på denne typen turar aleine, men denne førstegongspadlinga var eg fast bestemd på å vere med på. Eg fyrte i veg SMS, anrop og Messenger-meldingar medan me passerte tyske bubilar og vegkroer langs E6, heilt til me, rett før Steinkjer, fekk kontakt med Ron. Granskogen i Nord-Trøndelag suste forbi. Sola gjekk ned over Snåsavatnet – og gjekk opp att før det var skikkeleg mørkt, medan me køyrde, prata og sov nokre stolne timar på ein traktorveg. Reisa vart eit slør som sakte løyser seg opp i det me ser Blakkåga. Flat, slapp og mjølkefarga slangar elva seg sørover mot Mo i Rana. Me kjenner sitringa og er tause. Etter litt frukost og hastig pakking er me klare med tunge kajakkar som trass alt berre inneheld det mest naudsynte; soveposar, litt mat, padleutstyr og ei ekstra ulltrøye. Julian, Ron og eg ber kvar vår kajakk. Mariann, Ron sin partnar i kjærleik og elv, ruslar med oss som ein symbolsk sherpa. Gravid i åttande månad, vandrande i tet med ein liten sekk og ein stor mage, vert ho målstokken som syner oss kor smått det går framover med den utrustninga me har på ryggen. Me er på veg til Blakkådalshytta, der me skal overnatte. Men nett no gryntar eg bannskap medan eg klaskar etter klegg på svette leggar.
30 timar har gått sidan me langa ut, vekk frå den parkerte bilen. Eg er tom og tung. Overnattinga i Blakkådalshytta var ikkje nok til å møte den nye dagen som ein ny person. Musklane er litt såre, hovudet er tungt, samstundes som eg er tynga av kjensla av å vere den i gruppa som er mest svekka. Me sit på svaberget ved elva som oser av kaldt brevatn, og truar ned det me har att av mat. Ei og anna fjellbjørk klorer seg fast mellom lyngen og steinane, og raslar lett vinden som aldri gjev seg her oppe. Eg høyrer vatnet rumle kraftig rundt den første svingen, og eg kjenner meg utslitt og uroleg når eg tvingar på eit stivt spruttrekk før kajakken vert røska ut frå første bakevje. Nett no er kvart padletak og kvar meter ein mental kamp for å halde unna tvil og frykt. Elva gjev oss ikkje ein mild start, og eg er beint fram redd når me går opp for å synfare det første verkeleg smale og utilgjengelege juvet. Me ser ikkje alt, men me ser eit stryk som gradvis bygger seg opp til eit punkt der halve elva er blokkert av ei steinblokk. Linjene er fullt moglege å padle, men eg klarer ikkje å sjå noko anna enn dei alvorlege konsekvensane av å bomme på passasjen ved steinblokka. Ron verker sterk og delvis positiv, og Julian er usikker. Padling vil truleg gå bra, men har ikkje full oversikt over juvet, og alt vil vere annleis på vatnet enn det me ser her oppe frå kanten på juvet. Samstundes er me slitne, og det sit også langt inne å slepe kajakkane opp juvet mot ein ny start lenger nede. Me tek nokre slurkar vatn, dyppar hovudet i elva og hjelper kvarandre med å dra plastbaljene opp til lyngen. Beringa gjer oss gjennomvåte av svette inne i tørrdraktene. Julian og eg kjenner trongen til å få dette overstått, og vert freista til å ta noko som ser ut som ein snarveg. Etter litt slurvete fikling med tau og anker, hastar me inn i ein idiotisk rappell ned i juvet. Ron, som i mellomtida har funne ein lengre og tryggare veg ned til elva, kan ikkje anna enn å observere lagkameratane rappellere til ei altfor lita og skrå hylle, forankra i farleg laust fjell. Som sistemann får eg eit slags fotfeste på hylla, og i enden av tauet mitt ser eg ei fjellbjørk som vaggar i takt med den lause steinhella den veks på.
Les også: 5 elver du bør padle i sommer
Elva og juvet er einaste veg heim for eit lag som har lita framdrift og gjer dårlege vegval – og der minst ein i gruppa slit med svak kropp og tungt hovud. Elva byrjar no å grave seg djupare ned i ein v-forma dal. Sideelvene stuper i fossefall inn i hovudelva og aukar vassmengda rundt oss der formasjonane no ser ut til å verte større og reinare. Eg sit i båten min på den kalde elva, og no kjenner eg merkeleg nok at kroppen byrjer å fungere att. Elva renn i store bølger mellom kampesteinar i eit elveleie som gradvis skjer seg ned i terrenget – der me vert omgitt av tunge grøne fargar. Langt oppe, der skråninga sluttar og skogen slepp taket, ser me fjelltoppane og klippene, men her nede er alt lunt og deilig som om me vert omfamna av skogen. Ei jakthytte ligg gøymd inne mellom trea, og eg ser det. Eg har overskot til å ta inn omgjevnadene når frykt og utmatting slepp taket og vert erstatta av ei roleg kjensle. Me suser av garde i eit fleire kilometer langt grad 3 stryk og eg kjenner på kroppen at me er i flytsona. Me er i eventyret. Det gode eventyret der hovudpersonane vandrar roleg i store panoramabilete med optimistiske messingsymfoniar i bakgrunnen. Den skeptiske og kontrollerande sinnsstemninga har sluppe taket i meg, og eg er ikkje noko meir enn kjensla av åra som grip elva og båten som planar over hardt vatn. Blikket er festa på linjene i elva lenger framme medan eg kjenner vatnet under meg. Eg løfter tuppen over skummet medan båten akselererer framover og svingar bestemd inn i ei stor og djup bakevje. Skogen, skrentane og fjellveggane er den ytre grensa for mi røynd.
Les også: Vannets vei
Me kikar på karta, og aner at elva vert bratt mot slutten. Vår tolking av terrenget tyder på at me kan ha att over 100 meter fall og urovekkande få kilometer å fordele det på. Juvet er vorte djupare og brattare, og vassmengda har meir enn dobla seg sidan me starta på morgonen. Me har padla nokre gode stryk, men ikkje av dei verkeleg store dimensjonane som me venta oss. Sola står lågt på himmelen, og horisontlinja som markerer starten på den siste biten vekker denne kjensla som eg i gode stunder tørstar etter, den som kan knekke meg på ein svak dag. Horisonten er rett, omgitt av blankskurt fjell, og ledar inn i eit juv som berre kan navigerast på ein måte; i båten, på vatnet, ned stryka. Ron har synfart frå eit lite sva på kanten, og signaliserer at det er «good to go» dersom du treff med boofen godt ute på venstre. Julian gir gass og kjem seg akkurat gjennom. Ron gjev handsignal om at eg må justere linja litt. Eg forstår at eg må starte midt i elva for å få fart mot venstre. Eg dreg båten ut i straumen og kjenner vatnet dra meg opp i fart. Kvart tak er hardt og kraftfullt for å gje meg fart ut til venstre, men kanten kjem for fort og eg må ta i alt eg kan for å løfte tuppen over kaoset i landinga. Tuppen treff skummet samstundes som eg kjenner at vatnet på hekken presser meg opp i lufta i ein skru. Eg landar på hovudet og veit at turbulensen rundt meg kan bety trøbbel. På nokre tidelar klargjer eg meg til eit basketak med skummet og fossen, men elva vil meg vel og skubbar meg vidare ned i rolegare vatn. Eg signaliserer at alt er ok. Julian tek posisjon for å sikre Ron, og kveldssola lyser opp skogen høgt der oppe. No er me der. Me nærmar oss grensa av det me kan handtere, men med ei sjølvsikker samhandling der me padlar utan å seie eit ord. Padlinga er solid med store rørsler som viser forståing av vatnet og ei djup tru på eigne ferdigheiter. Me samlar oss for å padle dei neste droppa. Dei som leder oss mot avslutninga der me flyt i fullstendig ro ned til brua og Mariann som venter på oss.
Les også: Lær deg eskimorulla
«Min ro forutsatt elvas uro» har Finn Skårderud sagt om si oppleving av elvesport, og det får meg til å tenkje at djupna i mine kjensler vart definert av høgda på fjella som tårna opp rundt meg. Eg kjenner det endå, vatnet og fjellet. Dersom desse kjenslene kan samanliknast med kjærleik, var det som eit blaff av sjalusi når me fekk høyre at to padlarar hadde vore først ned elva, allereie i 2002. Ivar Hanssen og Martin Steinmo hadde tatt seg ned Blakkåga her i hjartet av Svartisen nasjonalpark for 15 år sidan, om lag da eg lærte meg mine første gode boofetak. Men skuffelsen over dette endra ikkje opplevinga, og det glei raskt over i respektfylt glede ovar at desse kameratane hadde vore gjennom akkurat det same som oss. Ivar og Martin hadde gått inn frå Beiarn, som ligg nord for Blakkåga, noko som belønna dei med fleire fine dropp oppstraums det punktet me starta padlinga. Truleg hadde me ein kortare transport inn til padlinga, men det vil nok vere lurt å gå litt lengre inn enn det me gjorde.
Les også: Russisk padlemekka
Blakkåga og Glomåga ligg i eit sjeldant flott villmarksområde som kan skape desse kjenslene som eg og mange andre lever for. Heilt tilfeldig kom eg over informasjon om at Olje- og Energidepartementet, i januar 2017, hadde gjeve løyve til å stilna nedre Blakkåga med eit kraftverk. Hjartet mitt hoppa over eit slag. I Vedtaket skriv Olje- og Energidepartementet at kraftverket vil produsere 28G Wh i året og «Departementet mener at en utbygging av Blakkåga kraftverk vil ha akseptable konsekvenser for landskap, naturmangfold og andre interesser». 27 kubikkmeter med vatn forsvinn inn i fjellet omlag der den siste horisontlinja gav meg denne fantastiske kjensla av å verte utfordra av elva sin villskap. Ved normal vassføring vil tre kubikk verte att i elveleiet ned det siste juvet der Julian, Ron og eg hadde denne perfekte kjensla av meistring og samhald. Natur med slikt potensiale vert bytta mot 28 Gwh energi i året, produsert på tider der alle andre småkraftverk er i drift. I verste fall temmer ein endå ein bit villmark for å få energi som pressar ned enerigprisane og opp forbruket. Eg vil framleis tilrå alle som er interesserte til å dra kajakkane sine inn til Blakkåga. Det meste av elva vil vere vill og vakker også etter denne utbygginga. Skogen og brearmane vil omfamne deg, og mosen i bekkekløfta har ikkje tatt kvelden. Endå. Finn deg eit eventyr i naturen og hent inspirasjon og krefter til å kjempe for dei naturområda som du elskar. Dei forsvinn litt etter litt, og det tyngande omkvedet i samfunnsøkonomien sin tidsalder er at naturen må vike dersom eit prosjekt vert rekna som lønsamt. Med mindre nokon lager støy. Og mosen på svaet i Blakkåga var heilt stille – som alltid.
Blakkåga
Start: Gåturen starter på traktorvegen som tar av mot høgre rett etter Røvassheia. 25 km nord for Mo i Rana. Gå nokre kilometer inn forbi Blakkådalshytta og start padleturen omlag der Fingerbreen kjem inn.
Stopp: Padleturen slutter ved brua over Blakkåga 2 km frå der gåturen starta.
Lengde: 20 km gåing og 22 km padling
Karakter: Alpin bouldergarden i toppen, store bølgetog i midten og grunnfjellsdropp i siste del.
Grad: 3-5
Bæringer: 1-5 avhengig av gruppa
Overnatting: Blakkådalshytta (ubetjent DNT)
Utstyr: Reis lett! Ta med padleutstyr som beskyttar mot kaldt brevatn, sovepose, mat og tørt ullskift. Ha med litt ekstra slynger og karabinere til siste juvet.
Hot tip: Halvvegs er det ein upadla 10-meters foss med ein trong inngang. Vær obs på at det er langt til folk i tilfelle skade.
Som abonnent på et av Fri Flyts magasiner får digital tilgang på alle plussartikler. Se for eksempel
