Med toget til Alpene

Mitt siste datapunkt fra Calum var at han var stranda og sov under ein tømmerstabel i Kitzbuhel og fabla om ei steinhytte i ein mystisk dal.

Og at det fortsatt snødde. 

Szczecin, sundag føremiddag. Inne på ein diger supermarknad ein stad i Polen, med stort slott og grøne plenar utanfor, går eg meg vill blant ukjende varer, språk og inntrykk. 

– Haha, kva gjer du i Polen? Spør Calum over telefonen. 

– Vel, korrespondansen mellom dei ulike samferdselsmidla går ikkje heilt på skjener, så eg behøvde ikkje tenke lenge då ei veninne baud meg skyss Malmø-Berlin, med ferge over Austersjøen.

– You lucky bastard. Og korleis var sjøferda?

– Interessant. Planen var å koma langt nok ned i barlista til at eg greidde å sova utan seng – det er jau berre 10 timar over Austersjøen til Swinoujscie i Polen, der ferga går i land. Då eg, nokre zloty seinare, er i ferd med å sovne i ein stol, vippas lyden på fjernsynet i salongen opp på maks. Ein amerikansk horrorfilm blir spela, dubba på polsk. Etter filmen, klokka tre, berre fire timar til me er i hamn, ligg ein fyr over bordet burtom meg med eit hav av tomme ølboksar rundt seg. «Kurwa», skrik han, om att og om att. Forøvrig det einaste polske eg hittil har lært meg. Tre polakkar med blanke hovud og skinnjakker som drikk vodka i baren, kjem burt og kjeftar han huda full. Så fort eg sovnar att, vaknar eg av at det regner øl over andletet mitt. Fyren som før låg over bordet, sit no framfor meg og kastar rundt på ein ølboks. Karane frå baren som hadde sovna i kvar sine stolar, sprett opp i god gateslagsmålstil, riv mannen frå sete og klaskar han i golvet. Nokre karar i skjorter med stjerner på skuldrene kjem inn og forsvinn med mannen mellom seg. Då var klokka fire, tre timar seinare sette mennene seg i kvar sine trailerar. 

– Men du, kva gjer du? spør eg Calum.

– Eg har grave meg inn i ei steinbu i den mystiske dalen eg fortalde deg om. Det er berre å koma!

– Vent litt, korleis fann du på å reise akkurat dit?

 – Vel, eg såg over kartet for dei austerrikske Alpane. Med meir snø i vêrvarselet, i lag med ei litt for varm sol til februar å vere, visste eg at eg måtte finne fjell som vender nord. Ein stad vekte merksemda mi, Weissee Gletscherwelt, ein skiheis som såg ut som den reiste seg i perfekt nordvendt terreng frå enden av ein djup dal som splittar den austlege delen av dei austerrikske Alpane. Eg fann ingen informasjon om staden, men etter litt meir kartnerding, såg eg at det låg eit hotell på toppen av heisen og ei lita steinbu låg eit stykke sørom, over ein fjellrygg. 

– Korleis kjem ein seg dit?

– Eg tok toget fra Kitzbuhel til Mittersill. Derfrå tok eg eit lite tog aust til Uttendorf, byen som ligg ved foten av den mystiske dalen med den gamle skiheisen i enden. Så er det ein skibuss og ein gamal gondol og litt gange og så er du der. Berre å koma!

Sundag kveld. Eg sjølv har heilt gløymt at eg er på ei skireise, eller ei reise der målet er å stå på ski i alle fall. Eg kjøper feite polske pølser og surkål for pengar eg ikkje veit kva er verdt. Snik på trikken fordi det er berre å drite i å spørje nokon eller lesa skilt, før reisa går vidare til Tyskland. Seinare, utpå kvelden i Berlin, får eg ein forsmak på kvifor Nikolai Nygaard, ein skikompis frå åra i Sogndal, snakkar meir om mat enn skikøyring – etter å ha budd i Austerike i det som høyres ut som dei beste vintermånadane i skibloggarars minne, nemleg Kaspressnödel. 

Berlin, måndag morgon.   

– Det snør. Kom! står det i ei ny melding frå Calum. 

Eg får skyss til Ostbahnhof, og då eg nøgd ser kor god tid eg har fram til toget går, skjønar me at nykelen til skiboksen ligg att i ein leilegheit i Vest-Berlin. Likevel rekk eg toget, sveitt og fæl, etter å ha huka av det me greidde av trafikklovbrot.      

Calum sender eit skjermdump av eit kart for å vise kvar steinbua ligg.

– Så, her er eg, skriv Calum. Den raude sirkelen er botn av skiheisen som du må koma deg til. Du kan ta 11:14-toget frå Innsbruck aust til Zell am See, og derfrå ein liten «lokalbahn» til Uttendorf. Deretter går det ein gratis skibuss frå Uttendorf til heisen kl. 15:40. Det vil vera veldig nære på at du rekk den siste heisen kl. 16:15, men om ikkje, kan du berre gå opp bakken til hotellet på toppen av heisen, og så blir me der i morgon. Eg blir i steinbua i natt og kviler, då eg har ei slitt hofte. Det er ein haug av linjer rundt her, og det skal etter meininga koma snø på fredag, så det kan sikkert vera kult å berre bli her!

Natt til tysdag. Toget mitt går fyrst til Hannover. To timar seinare byter eg til eit eldre nattog som skal ta meg til Innsbruck. Gangen utom kupéane er smal, så når eg midtvegs i vogna mi møter ein fyr, er det ikkje sjangs å passere einannan med skibaggen etter. Ei konduktørdame som ser ut som at ho er god i bryting, ber bagen min inn på eit kott og syner meg kupéen. Den er kanskje 2- gonger 3 meter stor og rommar seks senger, tre i høgda, og har ein smått aust-europeisk aura. Eg søkjer baren og finn ein konduktør som syner meg lagerrommet, der han sel meg ei flaske med lokalt slott på etiketten. Den natta søv eg sjeldant godt i toppkøya, medan toget voggar seg sørover. Før det ljosnar, bankar det på døra og konduktøren frå i går dreg gardinene i frå, serverer kaffe med frukost, og ser ikkje lenger så farleg ut. Her er lågt under taket – eg skallar om eg lyfter hovudet, så eg må drikke kaffen sidelengs. Me kryssar inn i Austerrike og gjennom vindauge skimtast kvite, kvasse fjell.

– Morgon! Korleis er hofta, Calum? melder eg. 

– Jau, ho er fin, behøvde berre litt kvile. Er du framleis på toget?

– Ja, eg er i Innsbruck når som helst no. 

– Godt! Eg løyper ned og tar bussen til Uttendorf, behøver å kaupe litt mat. Møter deg der.

Toget har stogga på Jenbach Bahnhof, seiste stasjon før Innsbruck.

– Skulle du av her? spør ei jente som kikkar ut frå senga under meg i kupéen.

– Nei då, avfeier eg. 

Ho er på veg til St. Anton og skal leige skiutstyr der. 

Eg tenkjer på tunge skibaggar, det høyres bra godt ut å sleppe dei. Eg kjem ikkje i hug kvar eg skal og seier eg skal på ski rundt Innsbruck, og koplar samstundes at Innsbruck ligg vest for Jenbach, medan Calum ventar i aust. 

Eg skundar meg sakte og finn ein som kan låse ut skia mine før toget startar igjen. Det går akkurat. I vindauge ser jenta rart på meg, og toget forsvinn vestover.

Tysdag føremiddag. 

På perrongen i Jenback er sola varm i andletet og snøen er nok ikkje så kald som han i februar bør vere. Eg høyrer bjeller, frå toppluver, og møter eit vell av folk med norske flagg måla i andleta sine. Eg trudde eg var langt nok burte frå langrenn og astmamedisin. Eg byter perrong.

På plass i eit nytt tog som går austover, kan eg gå inn i bobla. Eit tynt lag snø på bakken utanfor veks seg tjukkare for kvar kilometer. I vindauga passerar små fjøs og kyr som vassar i snøen. Etter ein halvtime i Zell am See tøffar eit gamalt diesellok inn på perrongen. Lokaltoget til Uttendorf har gått sidan 1898 og er smalt som ein trikk, akkurat som Calum beskreiv det, med nedslitt interiør av mørkt tre og blankt jarn.

Tysdag ettermiddag. Me rekk ikkje 15:40-bussen. Calum har møtt meg i Uttendorf, og no sit me under eit skilt med kart over skianlegga i dalen. Ingen hotell i landsbyen har ledige rom, så me knekker kvar vår fem-kroners-øl frå landhandelen. Etter ei stund stoppar ein liten elektrisk bil og ein fyr kjem ut for å studere kartet. Me spør kvar han skal. Han seier han er på veg opp til hotellet for å halde trylleshow. Plass i bilen har han også, og snart klatrar me opp svingane med kupéen overfylt av skiutstyr. Dino, som han heiter, er mentalist, les tankar og jobbar som magikar når han ikkje bistår avhørspoliti. Han les meg, utifrå korleis eg sit i baksetet, og eg psykar litt ut. Bilen greier heldigvis bakkane upp til gondolen, og me går kvar våre vegar.

Tysdag kveld. Medan eg held att gondolen på botnstasjonen på 1482 moh, den er i ferd med å stenge, hentar Calum utstyr han hadde gøymt ved heishuset, matposar og snøbrett. Ein pose svingar seg inn i eit trappetrinn og ei whiskyflaske knusar som i ein skipsdåp. Eg kan berre tenkje meg kor vondt det gjorde for skotten. Gondolen, som no luktar destilleri frå Calum sine whiskytrekte bukser, klatrar fort over open skog og nedsnødde putelinjer. Calum pekar i alle retningar og fortel om linjene han har sett seg ut for oss. Banen er dela i to strekk, så me må byte gondol midtvegs på 1742 moh. Størstedelen av anlegget er synleg frå gondolen, så ein kan plukke og ljuge heile vegen opp. For når skidagen er ferdig må ein opp. Ved toppstasjonen – på 2310 moh. – som fysisk står på ein eigen rund topp, ligg hotellet. Hit kjem ein også opp frå nokre kortare bakkar med t-krok, skålheis eller stolheis som går i alle himmelretningane. Vidare innover i dalen, langs ein rygg, går ein ny stolheis opp til 2600 moh. Denne i flatare terreng, men med høkkesoner om ein stikk seg til sidene ned frå ryggen. Frå gondolen går ein tunnel direkte inn under hotellet og fram til skistallen. Derfrå kan ein – som me fann stor glede i – gå inn ein lang gang som ledar til ei badstoge med vindauge ut mot fjellet, som ein kan teikne linjer gjennom (samstundes som ein tyskar heller vatn på omnen og kvirvlar varmen kringom med det sveitte handkledet sitt).

Onsdag. Anlegget har ei uttalt von om å trekkje til seg fleire frikøyrar, og dei har eit eige heispass for desse med redusert pris og inkludert lunsj, om ein kan syne fram sitt skredredningsutstyr. Hotellet husar i hovudsak familiar som gjerne bestiller eit år i førehand og godt vaksne med korte ski og tronge klede som skal gå toppturar. Me unner oss ei natt her. 

Snøen eg har reist i fire dagar for uteblir, vel det snør litt, men det er ikkje som på bileta som flaut over alle skimedier i januar 2019. På båe sider av anlegget ligg oppdemde vatn med vasskraftanlegg for å produsere straum til elektrifiseringa av jernbanen, demt opp av straffangane til nazistane under den andre verdskrigen. Det nordlegaste av vatna har noko som ser ut som ei renne gøymd over seg. Vatnet svingar seg rundt eit fjell så me ser ikkje bakom, men om så er, så er renna nordvendt. 

Og då har kanskje sola spart ho? 

Så er det det med oppdemde vatn då. Me må krysse vatnet på kring ein kilometer for å koma inn til botn av renna, og heimelærdomen seier noko om å vere skeptisk til oppdemde vatn. Me sklir nærare. Ser ope vatn nokre stadar mot land. Spora etter ein rev går tvers over isen. Han som bur her må vel vita om isen ber eller ikkje. Eg justerar stavane lange, peikar inn på revespora og løyper ned og ut på isen. Ser det svarte vatnet ved land og stakar fort ut på tykkare is. Stakar det eg greier til eg snur meg og ser Calum som ein liten prikk bak meg. Den bar. Den ber Calum også, og snart kjem me inn til botnen av ei renne. Dei fyrste tjue metrane opp er på hardføykt skare. Så blir me burte for sola bakom fjellet og kjem inn i kald snø, lett og djup. Ikkje djup som den instagram skrytte av, men såpass at støvlane brøyter.

Me køyrer laussnø denne dagen. Ned ei smal renne som er oversiktleg nok til at ein kan sleppe på og lang nok til at ein får det i føtene. Snøen er av den slagen som ein snøball forsvinn djupt i, utan at den kjem etter oss ned renna. 

Onsdag kveld. Calum er på og ledar tilbake for å rekkje stolheisen opp att til hotellet. Etter ei stund i badstoga tar me på oss våte skistøvlar. Calum har gøymt unna eit lager med tørrmat i skistallen, og så drar me for å bu i steinhytta som han budde i før eg kom. Miljøet her er tett, så me må melde ifrå i resepsjonen at me blir burte nokre dagar. Det er visst ikkje vanleg at folk tar ut etter at det har blitt mørkt, og resepsjonisten spør kvar me skal. Calum har allereie dratt ut og eg anar ikkje kva hytta heiter. Resepsjonisten gjev seg ikkje, og dreg på med tysk og slovensk (trur eg). Kart kjem på disken, eg peikar på måfa og stikk. 

Det har blitt heilt mørkt. Me løyper ned ein liten bakke før det slår meg at tråkkemaskinene dreg wire over løypene i Alpane, og lyktene kjem på. På med fellar og gå. Stjernehimmelen er klar og gir nok lys. Calum har gått ruta før, så eg behøver berre å sjå han for å vita kvar eg skal gå. Det er ballekaldt og eg er redd for at høgtalaren som held motivasjonen oppe skal streike. 

– Etter to timar bør me vere framme, seier Calum. 

Det blir snøvêr og stjernehimmelen forsvinn i lag med batteriet på lykta mi. Bakken ned frå ryggen går på bre, så eg fylgjer spora hans slavisk, og tenker at om breen bar han så ber den i alle fall meg. Han stoppar opp, er sikker på at me burde vere i nærleiken. Naglespretten melder seg og høgtalaren er tom for straum. Utan den ser eg mørkt på å liggje i skei med Calum natta over på breen. Han tar ein avstikkar, snur seg, og lyset frå hovudlykta treffer steinveggen. 

Torsdag. Eg ringer fotograf og skikøyrar Henrik Ulleland. Han held på å skrive ut ei bot utanfor handlesenteret i Sogndal.

– Henrik, du må koma deg ned hit. Eg har teke toget djupt inn dei austerrikske Alpane, eg veit ikkje heilt kvar eg er, men det er uspora linjer kvar enn eg ser, og me kan bu i ei krasafaren steinbu. Det snør dei neste to dagane. Kom ned så fort du kan.

Så byrjar det å regne. Men det kjem alltid eit tog.