Styggedalstraversen

Eg er ikkje redd for dyr, men kyr har eg respekt for. Dermed vart det ein liten omveg off-trail før me fortsatte innover dalen. Eit lite stykke lengre inne møtte me på ein kar med ein stor solhatt og gåstav som kunne fortelle at han hadde sommarjobb som gjetar.

Jobben gjekk ut på å passe på at dyra hadde det bra, og halde rovdyr vekke. Dette må jo vere tidenes sommarjobb, både for gjetaren sjølv, og for å unngå unødvendige tap av dyr.

Meir av slikt! Etter ein hyggjeleg prat runda me av med å peike opp mot turmålet vårt, noko som gav gjetaren hakeslepp. Det var det råaste han hadde høyrt nokonsinne. 

CRUX: Me møtte det første cruxet på ruta allereie etter ein kilometer: ein kublokade. Ein skal ikkje kødde med kyr, så me gjekk for off-road løysinga.

Eg har hatt eit forsøk på å klatre Styggedalsryggen tidlegare. Det var i starten av juni med ski. Planen var å vere på toppen då sola gjekk ned, klatre ryggen til Sentraltind og tilbake gjennom natta, og køyre ned att i soloppgangen.

Tåka ødela for oss den gongen, så eg var snar med å bestemme meg for å prøve på ny. I juli 2021 var det på tide med eit nytt forsøk saman med Joar Frøkaland. Denne gongen utan ski.

Planen var å klatre heile Styggedalstraversen med over-natting på Store Styggedalstind. 

Traversen går frå Styggedalstindane i aust til Skagastøls-tindane i vest - eller omvendt. Me valte omvendt. Normaltid på heile ruta varierar veldig.

Dei som er effektive klarar det på ein lang dag (eller nokre timar om du er Kilian Jornet), medan dei som er litt mindre effektive bør rekne med å bruke eit døgn og gjerne legge inn ein overnatting 

Det normale er å byrje grytidlig på slike turar. Me valte motsatt tilnærming, og starta seint for å unngå folkemassane. 

Etter ein innhaldsrik sykkeletappe byrja den lange gå-etappen. I staden for å gå den raskaste vegen over breen hadde me bestemt oss for å gå rundt, slik at me fekk med oss heile ryggen på Gjertvasstind.

Turen gjekk gjennom Styggedalen og ned i Gjertvassdalen, før me kunne byrje på stigninga mot Gjertvasstind. Oppakninga var ein salig blanding av tungt og superlett. I utgangspunktet ville eg pakke lett, men med komfortabelt overnattingsutstyr og unødvendig mykje kamerautstyr enda eg opp med ein full 70-liters sekk.

Tung vart den og. På sist langtur bestemte eg meg for å la 100-400mm objektivet ligge att heime, men på mystisk vis hadde den funne vegen ned i sekken på denne turen og.

På beina hadde eg terrengløpesko som eg planla å bruke saman med superlette stegjern på 360 gram. Klatreselen var 150 gram. Totalt kom sko, stegjern, klatresele, klatrehjelm og all mat på omlag same vekta som det store objektivet. Slik er det å vere fotograf. 

SØVNLØS: Vinden herja gjennom natta og gav oss ikkje mange timar med søvn.

Været var så bra som det kunne bli, og svetten rann opp bakkane. Klokka halv sju stod me endeleg på toppen av Gjertvasstind, framleis i shorts og t-skjorte, og naut utsikta over disige Hurrungar i kveldslys.

Eg har etter kvart sett mange fjell, men det er noko spesielt med desse toppane. Dei er så alpine, og dei står så åleine i landskapet. Dei ruvar over alt anna på majestetisk vis, og må være dei råaste fjella me har. Eg har vakse opp her, så eg er nok ikkje heilt objektiv, men likevel. 

Verken eg eller Joar er spesielt glad i å rappellere unødvendig, så me klatra oss nedover frå toppen av Gjertvasstind og ned mot Gjertvasskar.

Det var heldigvis ikkje noko problem å komme seg ned bratta til snøflanken, men her var det på tide å teste stegjerna. Snøen var fast og fin, og i ein så bratt helning med ein smeltesprekk i botnen var det lite fristande å prøve utan piggar under skoa.

Eg testa stegjerna på joggeskoa på kjøkkenet heime dagen før, og eg følte at eg fekk dei til å sitte bra. Å få det til å fungere i praksis er noko anna. Dum som eg var, så hadde eg ikkje tenkt på at fremre og bakre del av stegjerna hang saman med tau istadenfor ei metallplate som er vanleg på tyngre stegjern.

På stive sko er ikkje tauet noko problem, men på løpesko med mjuk såle er det eit stort problem. Løysinga for å få det til å sitte var å stramme så hardt eg kunne. At storetåa framleis sit på er eit under, for steike så ilt det var. 

Eg byrja forsiktig på nedstigninga og kjente til min store lettelse at stegjerna hang på. Eller, dei gjorde i alle fall det ei god stund.

Då tre fjerdedelar av snøflanken var unnagjort vrei det eine stegjernet seg av, og eg bestemte meg for at eg like gjerne kunne ta av det andre og. Storetåa hadde lyst på ein pause.

I det eg fjerna det andre stegjernet mista eg fotfestet fullstendig, og sklei ned til Gjertvasskar i ein heidundrandes fart.

Hadde eg planlagt det så trur eg det hadde vore ein av dei betre aketurane eg har hatt, men som ufrivillig aketur enda det som eit klønete «hagesalg» med stegjern, solbriller og andre småting strødd utover. Eg banna litt, men Joar fekk seg ein god latter. 

LE: Overnattingsstaden med ein perfekt oppbygd levegg. Kanskje det var Carl Christian Hall og Matias Soggemoen som bygde denne då dei førstebesteig Store Styggedalstind i 1883?

Sola sendte sine siste strålar over horisonten då me tusla bortetter ryggen mot Store Styggedalstind. Her fann me fleire gamle overnattingsstader med steinmur som le mot vær og vind.

Eg føler på eit klatrehistorisk sus når eg kjem over stader som dette. Kven bygde denne muren? Kven har brukt den tidlegare? Kanskje det var Carl Christian Hall og Matias Soggemoen som bygde den for å ete middag i le for vinden då dei førstebesteig toppen i 1883? Uavhengig av kven som bygde den, så var den perfekt for oss. Vinden byrja å ta seg opp, og me trong ein god levegg.

Primusen vart fyrt opp, og me naut middagen medan mørkret senka seg. På sist tur på Styggedalstind hadde eg med meg kald Grandiosa. No hadde eg med meg frysetørka mat. Jaggu smakar det betre med varm mat på fjellet! 

I mørkret kunne me konstantere at det var folk som overnatta både på Sentraltind og Store Skagastølstind denne sommarnatta. Heilt åleine var me visst ikkje her oppe.

Vinden fortsatte å auke på ut over natta og gjorde det vanskeleg å sove. Det vart ikkje mange timar i draumeland før me var i gang at med klatringa like før sola stod opp.

Shorts og t-skjorte var heilt utelukka. Morgonkaffien var og utelukka til me klarte å finne ein stad i le for vinden. Etter å ha forsert den smalaste delen av ryggen mellom Styggedalstind og Sentraltind fann me endeleg ein fin kaffiplass, og fekk i gang primusen akkurat i tide til å få med oss morgonrutinane til gjengen på Sentraltind.

Der var det mykje folk! Først kom det eit liggeunderlag flygande i vinden som landa nede på Maradalsbreen ein stad. Det smeltar sikkert fram mykje rart frå den breen om nokre hundre år. Så var det duka for noko som ligna på ein fotoshoot.

Folk tok splitthopp og styrte på der oppe. Fotoshooten varte lenge, så lenge at me tok at gruppa på rappellen ned frå Sentraltind. Der fekk me vite at det føregjekk ein fotoshoot for ein internasjonal utstyrsprodusent. Ikkje rart at det tok litt tid. 

KAFFITID: Morgonsola lyser opp nordsida på Styggedalsryggen og Storen, medan Joar speidar etter ein stad i le for vinden for frukost og morgonkaffi.

Så var det desse rappellane. Eg var ikkje glad i dei før turen, og blei ikkje meir glad i dei i løpet av turen heller. Eg hadde pakka den lettaste klatreselen eg hadde.

Vinden gjorde at tauet hang seg opp både her og der, og eg vart hengande og kløne ei god stund. Den tynne, upolstra selen skar seg inn i testiklar, lysk og hofte – ja, stort sett alle stader den fekk tak.

Etter å ha jobba med tauet i eit kvarter hadde eg mest lyst til å knyte meg ut og klatre ned, men eg beit meg i det og kom til slutt i mål.

Då me ankom Vetle Skagastølstind såg me at det var eit heilt tog med mennesker på veg mot Storen. Fotoshoot-gjengen var framleis før oss, og stod midt oppi sida og fotograferte. 

Vetle Skagastølstind er som som eit vegkryss. Her kan ein velje å gå den “korte” ruta sørvest til Store Skagastøls-tind og ned att til Skagastølsbu, eller å gå nordover og følgje Skagastølsryggen til Nordre Skagastølstind og ned att herfrå. Den sistnevnte vert kalla Skagastølstraversen og er ein lang og fin tur i seg sjølv. 

Planen vår var å svippe bortom Storen før me snudde og klatra Skagastølstraversen tilbake, men me hadde ikkje så mykje mat og vatn att, og tenkte det kanskje var greit å peike nasen i retning Nordre Skagastølstind med ein gong.

Me var uansett på Storen veka før. Då møtte me på to klatrarar som hadde klatra Styggedalstraversen. Dei hadde planlagt å bruke ein dag på turen - me møtte dei klokka fem dagen etter, om lag eit døgn etter skjema.

Stakkarane var uttørka og svoltne, og hadde såvidt framdrift. Eg og Joar tenkte vel litt på desse, og blei einige om at ingen av oss hadde eit stort behov for å klatre i kø til Storen. 

Eg gjorde tre ting på denne turen som eg ikkje kjem til å gjere fleire gonger. Den første var å bruke superlette stegjern utan avstiving på joggesko. Den andre var å klatre i superlett, upolstra klatresele - denne vert heretter kun med på skiturar.

Den siste er å klatre med 70-liters sekk. Ikkje fordi sekken er tung, men fordi den er så sabla svær og klumsete, spesielt i dieder. Det var ikkje få gangene i løpet av turen eg kilte fast sekken. Eg klarte meg forsåvidt fint, men sekken var nesten slitt i stykker då me var framme.

Apropos slitt i stykker, så var det ikkje såle att på løpeskoa etter turen heller. Friksjonen i steinen gjorde at det meste av gummien vart liggande att på fjellet.

Ein kan jo byrje å lure litt på kor mykje gummi og mikroplast som faktisk vert lagt att av sko i høgfjellet? Det er ikkje det at dette er verdas største mikroplastproblem, men å tenke over kva ein bidreg til sjølv er alltid greit.

Me seig nedover Skagastølsryggen med ein følelse av å køyre i feil fil. Her var det mykje trafikk i mot! Det vart ein elegant slalomøvelse mellom folka. Me klarte å unngå rappellar heilt til me skulle ned i V-skaret, men her var eg nødt til å gjennomgå ein ny runde med testikkelskvising.

Til min store begeistring klarte me oss med ein rappell, og utan at tauet hang seg fast! Når slike turar går mot slutten vert små gleder ganske store. Vel nede i V-skaret visste me at det no berre gjensto noregs lengste steinur ned frå Nordre Skagastølstind før me nesten var nede ved syklane. 

«Nesten» er eigentleg ein ganske dårleg beskrivelse, i alle fall for ruta som me valte. Etter å ha pint oss ned steinura vart det ein og ein halv time med traversering i relativt ymse og bratt terreng som inkluderte lause steinar, kratt og vått gras. Eg vil påstå at dette vart cruxet på ruta, saman med kublokaden i byrjinga av turen. 

Siste innspurt var heilt nydeleg, sjølv om eg fekk pump i armane av ristinga i søppeldyngesykkelen min utan demparar. Joar for som ein vind nedover grusvegen på sin fulldempa stisykkel.

Kublokkaden var heldigvis vekke. Dei siste tre timane hadde me berre snakka om kor godt det kom til å bli med is og kaffi på Turtagrø. Overraskelsen var derfor stor då me ankom trappa ved hotellet, og ut av hovuddøra kom ein servitør med nysteikt burger!

At dei serverte lønsj der var me verkeleg ikkje klar over, me hadde jo aldri vore nede att frå ein tur før seint på kveld. Avslutninga vart dermed ein kjempebonus med både burger og is i tillegg til kaffi. Når slike turar går mot slutten vert små gleder verkeleg ganske store.